Nguồn: The Conversation – Đăng ngày 15/10/2021
Tác giả: Glen Hosking
Biên dịch: Roãn Hồng Anh Thư – Biên tập: Phan Trà Khúc
Đại từ xưng hô về giới (gender pronouns) là thuật ngữ mà một người chọn để chỉ bản thân, qua đó phản ảnh bản dạng giới của họ (gender identity). Đại từ về giới có thể là he/him, she/her hoặc đại từ không phân biệt giới như they/them.
Biết và sử dụng đúng đại từ của một người thúc đẩy sự hòa nhập, giúp họ cảm thấy được tôn trọng và được khẳng định bản dạng giới của mình.
Sự khác nhau của giới tính (sex) và giới (gender)
Mặc dù hai cụm từ “giới tính” và “giới” vẫn thường được dùng để thay thế lẫn nhau, chúng lại mang ý nghĩa khác nhau. Giới tính mang ý nghĩa về sự khác biệt thể chất vật lý của người với người, ví dụ như nam, nữ hoặc song tính (intersex). Giới tính của một người thường được xác định khi vừa mới sinh ra dựa trên các đặc điểm sinh lý như cơ quan sinh dục và thành phần nhiễm sắc thể.
Trong khi đó, giới lại dựa trên kiến tạo xã hội và phản ảnh vai trò, vị trí của văn hóa, xã hội lên giới tính tại một cộng đồng nhất định. Bản dạng giới và biểu hiện giới được hình thành và phát triển khi con người tương tác với môi trường và không gian sống của mình.
Trong khi giới được định nghĩa là nhị nguyên trong văn hóa phương Tây, thực ra, giới được ví như một dãy phổ dài mà một người có thể xác định bản thân ở một điểm bất kỳ trên phổ này hay thậm chí là bên ngoài dãy phổ. Giới không thể phân chia rạch ròi theo kiểu “không là nam thì là nữ” được.
Một người có thể xác định giới khác với giới tính được chỉ định khi sinh ra của họ hoặc không xác định giới nào hoặc có thể xác định thuộc nhiều giới. Những bản dạng này có thể là chuyển giới, phi giới tính hoặc trung tính về giới.
Chỉ chính bản thân họ mới có thể xác định bản dạng giới của họ là gì và bản dạng giới này có thể thay đổi theo thời gian.
Đại từ xưng hô trung tính (Gender neutral pronouns)
Những người xác định họ không thuộc giới nam hoặc nữ thường sẽ sử dụng những đại từ không phân biệt giới cụ thể. Đó có thể là “they/them/their” cho ngôi thứ ba số ít, hoặc “ze” để thay thế cho she/he và “hir” để thay thế cho đại từ sở hữu số ít his/him/her.
Mỗi người đều có quyền được sử dụng đại từ xưng hô phù hợp với bản dạng của mình. Những đại từ này có thể không trùng với biểu hiện về giới của họ thông qua cách họ ăn mặc, ngoại hình, cách ứng xử hay tên của họ.
Tại sao việc sử dụng đại từ xưng hô đúng lại quan trọng?
Điều này rất quan trọng đối với mọi người khi họ thấy mình được tôn trọng và lắng nghe thông qua sự ủng hộ của nơi làm việc hay các tổ chức về việc sử dụng tên mà họ chọn cho bản thân thay vì tên hợp pháp trên giấy tờ được đặt khi vừa sinh ra, cũng như việc sử dụng đại từ xưng hô mà họ chọn cho mình thay vì những đại từ được áp đặt dựa trên giới tính sinh học hay thông qua sự quan sát của người khác về vẻ bề ngoài của mình.
Việc nhầm lẫn hoặc sử dụng sai đại từ xưng hô có thể khiến họ cảm thấy không được tôn trọng, mất giá trị hay không được thừa nhận. Điều này có thể dẫn đến những tác động tiêu cực lên sức khỏe tinh thần của họ. Những người chuyển giới và phi giới tính có ý định tự tử cao gấp hai lần và có nguy cơ sử dụng chất kích thích nguy hại cho sức khỏe gấp bốn lần so với phần đông dân số. Trong khi đó, việc sử dụng đúng tên và đại từ xưng hô có khả năng làm giảm nguy cơ trầm cảm và ý định tự tử. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng những người được sử dụng tên và đại từ xưng hô do họ quyết định trải qua các triệu chứng trầm cảm nhẹ hơn 71%, giảm 34% số lần có ý định tự tử và giảm 65% số lần cố gắng tự tử so với những người không thể sử dụng tên và đại từ xưng hô do họ chọn cho mình.
7 mẹo để sử dụng đúng đại từ xưng hô
Áp dụng những mẹo này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về đại từ xưng hô về giới và thừa nhận bản dạng giới của một người:
1. Đừng đoán mò giới cũng như đại từ xưng hô của người khác
Không phải lúc nào cũng có thể biết được đại từ xưng hô của một người thông qua quan sát vẻ bề ngoài, qua cách ăn mặc, ứng xử hay thông qua tên của họ.
2. Hỏi trực tiếp đại từ xưng hô của họ
Hỏi và sử dụng chính xác đại từ xưng hô của họ là cách dễ dàng nhất để thể hiện sự tôn trọng của chúng ta đối với họ. Chúng ta nên hỏi về đại từ xưng hô một cách thật tôn trọng và tế nhị, có thể qua một câu hỏi đơn giản như “Mình có thể xưng hô với bạn bằng đại từ nào nhỉ?”/ “Can I ask what pronoun you use?” là đủ.
3. Chủ động chia sẻ đại từ xưng hô
Bình thường hóa việc chia sẻ đại từ xưng hô bằng cách chủ động chia sẻ đại từ xưng hô của bạn với người khác. Bạn có thể thêm đại từ xưng hô của mình sau họ tên trong chữ ký, trên tài khoản mạng xã hội hoặc khi bạn giới thiệu bản thân trong các cuộc họp. Bình thường hóa việc chia sẻ đại từ xưng hô có thể hỗ trợ phần nào cho những người sử dụng đại từ xưng hô phi giới tính.
4. Xin lỗi nếu bạn xưng hô sai đại từ của một ai đó
Sai lầm là điều khó tránh khỏi khi chúng ta gặp phải khó khăn trong việc điều chỉnh cách chúng ta sử dụng đại từ xưng hô của một ai đó sao cho đúng. Nếu bạn vô tình mắc lỗi này, hãy xin lỗi và tiếp tục cuộc trò chuyện bằng cách sử dụng chính xác đại từ xưng hô mà họ mong muốn.
5. Tránh sử dụng ngôn ngữ phân chia chỉ gồm 2 giới nam và nữ
Nên tránh tương tác với các nhóm bằng những cụm từ như “kính thưa quý anh quý chị” (ladies and gentlemen), “các bạn nam và các bạn nữ” (boys and girls). Thay vào đó, chúng ta nên sử dụng những đại từ trung tính như “mọi người”, “quý đồng nghiệp”, hay “các bạn học sinh” trong cả cuộc trò chuyện trang trọng cũng như thường nhật.
6. Giúp đỡ người khác
Hỗ trợ người khác sử dụng đúng đại từ xưng hô của một người. Nếu như sếp, đồng nghiệp hay bạn bè sử dụng đại từ xưng hô của một người chưa chính xác, hãy hỗ trợ và sửa giúp họ.
7. Học phải đi đôi với hành!
Nếu như trước đây bạn không sử dụng những đại từ trung tính như
“they” và “ze”, hãy cho bản thân một khoảng thời gian để làm quen và thích nghi.
EduThoughts 