Nguồn: npr.org, ngày đăng: 23/03/2022
Tác giả: FAZELMINALLAH QAZIZAI và DIAA HADID
Biên dịch: Quỳnh Lê – Biên tập: Phan Trà Khúc
Kabul, Afghanistan – Trong một buổi sáng đầy giận dữ và nước mắt, Taliban hôm thứ 4 (nd- ngày 23/03) đã từ chối lời hứa cho phép các nữ sinh trung học tại Afghanistan được đến trường, trong khi hàng ngàn em đã đến trước cổng trường của mình với cặp sách và bộ đồng phục chỉnh tề.
Sự thay đổi đột ngột này đã làm dấy lên mối lo ngại rằng Taliban có thể khiến cho các em nữ sinh này không được đến trường vô thời hạn. Trường hợp các bé gái không được đi học cũng đã từng xảy ra trong phong trào tôn giáo chiến binh/ quân sự lần đầu tiên cai trị Afghanistan từ năm 1996 đến năm 2001.
“Một số bạn cùng lớp của chúng em đã bắt đầu khóc”, Sakina Jafari, một nữ sinh 18 tuổi hy vọng sẽ được tiếp tục được tham gia lớp 11 của mình. “Chúng em đã rất vui mừng khi được trở lại, nhưng bây giờ chúng em không biết điều gì sẽ xảy đến tiếp theo nữa”.
Một nữ sinh khác khi nói chuyện với hãng tin TOLO của Afghanistan cũng đã bật khóc khi kể rằng cô đã đếm từng ngày để được quay lại trường, và sau 186 ngày, niềm hi vọng ấy lại bị dập tắt. “Tội lỗi của chúng cháu là gì? Rằng chúng cháu là nữ sao?”, cô ấy nói trong sự giận dữ.
Trong bối cảnh bị lên án rộng rãi, Taliban không đưa ra bất kì một dấu hiệu nào về thời điểm các lớp học này có thể mở cửa trở lại. Hầu hết các em gái và nữ sinh đã bị ngăn cản đến trường kể từ khi Taliban lên nắm quyền vào tháng 8 năm ngoái (2021).
Các nhà cầm quyền mới của Afghanistan đã đồng ý mở lại trường học cho học sinh (nam và nữ) đến lớp 6. Sau đó, họ cho phép nữ sinh theo học đại học dưới tách biệt nghiêm ngặt với sinh viên nam, đồng thời yêu cầu các em phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt về trang phục. Tuy nhiên, các trường trung học lại không nhận được bất cứ thông báo nào.
Tuy nhiên vào hôm thứ Hai, các quan chức Taliban cho biết rằng họ sẽ cho phép tất cả học sinh – bao gồm cả các nữ sinh trung học tham gia các lớp học bắt đầu từ thứ Tư, ngày khai giảng năm học mới của Afghanistan. Nhưng ngay khi các em đến cổng trường thì lại bị các quan chức Taliban cho về nhà và yêu cầu họ chờ thông báo chính thức.
Một quan chức cấp cao khẳng định, Taliban không phải đang cố trì hoãn mà họ cần thêm thời gian để đưa ra quyết định về đồng phục học sinh cho các nữ sinh trung học này. Suhai Shaheen, đại sứ thường trực của Taliban tại Liên Hợp Quốc cho biết: “Không có chuyện chúng tôi cấm nữ sinh đến trường. Việc quyết định mẫu đồng phục cho nữ sinh chỉ là một vấn đề kỹ thuật nhỏ, chúng tôi hi vọng rằng vấn đề này sẽ được giải quyết một cách nhanh chóng và hoàn thiện trong thời gian sớm nhất.”
Điều đó đã được nhắc lại bởi một giáo viên trường Kabul, người đã yêu cầu chúng tôi giấu tên vì cô ấy không muốn chọc giận các quan chức Taliban. Cô ấy nói rằng khi các em học sinh bước vào lớp học, hiệu trưởng đã ngay lập tức đi đến và đuổi họ đi, “Đừng vào đây cho đến khi chúng tôi nhận được thông báo chính thức. Và khi các em quay lại, các em bắt buộc phải đeo mạng che mặt màu đen, chador đen và một chiếc khăn quàng cổ đen”.
Cô giáo nói rằng học sinh của cô đã rất đau khổ. Các em đã nói rằng mình mặc trang phục giản dị – áo sơ mi, quần rộng và khăn trùm đầu. “Một trong số các em đã nói rằng, ‘chúng em sẵn sàng mặc đồ burkas nhưng xin hãy để chúng em ở lại”, cô giáo nhớ lại hình ảnh em nữ sinh cầu xin. “Nhưng chúng tôi đã phải nói các em rời đi”.
Một bài báo trên Cơ quan Thông tấn ủng hộ Taliban Bakhtar tổ chức lễ cho học sinh trở lại trường đã đưa tin rằng, người phát ngôn của Bộ Giáo dục, Mawlawi Aziz Ahmad Ryan, nói rằng “các trường học dành cho học sinh nữ từ lớp 6 trở lên sẽ phải đóng cửa cho đến khi có thông báo mới”.
Ryan cho biết một kế hoạch sẽ được xây dựng để “phù hợp với luật Hồi giáo, văn hóa và truyền thống của Afghanistan, cũng như sự cai trị của các Tiểu vương quốc Hồi giáo.” Cụm từ “văn hóa và truyền thống” được dùng trong thế giới Hồi giáo với ngụ ý chối bỏ những quyền lợi của phụ nữ theo đạo Hồi đi ngược với văn hóa địa phương. Theo đạo Hồi, cả nam và nữ đều được khuyến khích nghiên cứu và học tập.
Các nước phương Tây coi việc đưa trẻ em gái trở lại trường học là điều kiện tiên quyết để tái khởi động viện trợ cho chính phủ Afghanistan, trong tình trạng chính phủ này đang cần tiền. Những nhà tài trợ này phần lớn đã cắt viện trợ sau khi Mỹ rút khỏi Afghanistan và Taliban lên nắm quyền. Đối với những người khác thì việc cho phép các nữ sinh Afghanistan được đến trường là điều kiện tiên quyết để công nhận sự cai trị của Taliban.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho biết: “Tôi vô cùng lấy làm tiếc khi hôm nay chính quyền Taliban ở Afghanistan cho biết việc đưa các nữ sinh từ lớp 6 đến trường đã bị hoãn lại chờ thông báo mới. Tôi khẩn thiết kêu gọi các nhà chức trách Taliban mở trường học cho tất cả các học sinh và không thể có bất kì sự chậm trễ nào nữa.”
Charge d’Afaire Ian McCary của Hoa Kỳ đã tweet rằng ông “vô cùng lo lắng” trước sự đảo ngược chính sách này.
Người đạt giải Nobel Hòa bình Malala Yousafzai, người đã bị một chiến binh Taliban ở Pakistan bắn vào mặt vì bênh vực việc giáo dục cho nữ giới đã cho biết rằng cô rất thất vọng. “Tôi đã hi vọng rằng ngày hôm nay, những cô gái Afghanistan đi bộ đến trường sẽ không bị đuổi về nhà. Nhưng Taliban đã không giữ lời hứa. Họ sẽ tiếp tục kiếm cớ để ngăn cản các em gái đi học – vì họ sợ những người phụ nữ có học thức và mạnh mẽ”, cô đã nói trong bài tuyên bố của mình.
Quyết định phản ánh sự chia rẽ trong giới lãnh đạo của Taliban
Sự đảo chiều đột ngột của Taliban làm nổi bật điều mà các nhà phân tích đã nói đó là một cuộc tranh luận nội bộ về việc liệu có nên cho các nữ sinh trung học đến trường hay không. Những chia rẽ đó được minh chứng bằng một dòng tweet từ Ahmad Yasir, phó trưởng phòng từ văn phòng của phó thủ tướng đầu tiên. Anh ấy đã viết rằng anh ấy không thấy có bất cứ một lý do tôn giáo nào để ngăn cản các nữ sinh không được đi học, nhưng nhanh chóng sau đó đã xóa đoạn tweet này.
eather Barr của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, người tập trung vào quyền của phụ nữ ở Afghanistan, nói rằng tin tức mới nhất “vô cùng tàn khốc”. Cô cho biết, cô lo sợ điều đó có thể là điềm báo cho sự lặp lại của giai đoạn Taliban ngăn cấm trẻ em gái đi học khi họ cai trị Afghanistan từ năm 1996 đến năm 2001. Sau đó, Taliban nói rằng việc đóng cửa các trường học dành cho nữ sinh là “một tình huống tạm thời”, Barr nói.
“Và họ sẽ cho phép các nữ sinh này đi học… một khi các em thỏa mãn những điều kiện phù hợp”, cô nói.
“Nhưng khoảnh khắc đó sẽ không bao giờ đến”, Barr nói, “và hôm nay tôi có cảm giác như mọi lần rằng nó cũng sẽ không bao giờ đến”.
Hadid báo cáo từ Islamabad; Qazizai đưa tin từ Kabul.
EduThoughts 